SPRZĘT

   Poniżej widzimy schemat UCart'a made by SUCHY.

UCart - C64 Universal Cartridge.

Opis działania UCart'a.
   1. Połączenie A0 do A12 z A0 do A12, to najmłodsze bity adresowe odpowiedzialne za obszar 8kB - wyjście to te z C64, a wejście to te z EPROM-u - przybierają adres podany na magistrali C64.
   2. /CE i /OE jak widać aktywne w stanie niskim połączone z /ROML również aktywnym w stanie niskim - EPROM aktywuje się (jest widoczny), gdy /ROML jest w stanie niskim.

   Tu małe wyjaśnienie - /ROML tworzy parę z /EXROM są to dwie 'współpracujące' ze sobą linie tzn. patrząc od strony C64 /EXROM jest INPUT, a /ROML jest OUTPUT. Wygląda to tak, że jeżeli /EXROM będzie wprowadzony w stan niski z poziomu elektroniki cartridge'a, to podczas ODCZYTU przez procesor obszaru $8000-$9FFF /ROML będzie przyjmował stan niski co w tym wypadku 'włącza' nam EPROM w carcie i widzimy go w tym obszarze. Jak widać wszystko ciągle 'klika i mruga', bo jak wykonywana jest dajmy na to instrukcja LDA $1000, to /ROML jest w stanie wysokim, a eprom jest wówczas w stanie wysokiej impedancji (HiZ) i jest wyłączony. Tak samo jak /EXROM będzie w wysokim stanie (logiczne 1), to /ROML nigdy nie będzie nas informował o odczycie obszaru $8000-$9FFF i EPROM pozostanie niewidoczny, a odczyt będzie z RAM. Bardzo ważne jest żeby zrozumieć te zasady, aby wiedzieć jak budować carty i jak one działają. Dodatkowo /EXROM odseparowany jest diodą od licznika BCD 74LS90, ściślej od jego wyjścia najstarszego bitu licznika zliczającego od 0 do 9 po podaniu impulsów na CLKA - o tym za moment.

Reset - co się dzieje, jak komputer 'WSTAJE'.
   Na 1 są ustawione LORAM HIRAM CHAREN odpowiedzialne za 'widzenie' przez procesor BASIC'a, KERNAL'a oraz I/O i CHARGEN'a , - procesor ładuje do PC (program counter) adres widziany w wektorze pośrednim $FFFC, a jest to KERNAL co pod tym adresem ma wskazanie na $FCE2. $FCE2 szuka... moment, moment - najpierw trzeba wiedzieć, co już zrobiła elektronika...

   Sygnał /RESET był w stanie niskim po włączeniu zasilania przez ułamek sekundy (stała czasowa RP3-3k3 i C43-220uF) i co się z nim dalej stało, gdy tylko pojawił się na nim stan niski, a napięcie na procku osiągnęło poziom 4,75V - to już milionowe części sekundy:
zresetować licznik 74LS90 - na R0(1) i R0(2) poszła jedynka, co w dalszej konsekwencji ustawiło wyjścia Qa, Qb, Qc, Qd na 0, z czego wynika, że trzy najstarsze bity adresowe eprom'u przyjęły wartość 0 (zostało wybrane pierwsze 8kB, czyli bank '0' w epromie) i co istotne wprowadziło w stan niski /EXROM, czyli daliśmy informację do C64, aby informował carta o odczycie obszaru $8000-$9FFF poprzez wprowadzenie w stan niski /ROML. Przy okazji zauważmy, że 3 bity adresowe, to 8 możliwych kombinacji, więc w naszym wypadku jest możliwe (i tak jest), że można mieć 8 banków po 8kB. Dla jasności /RESET automatycznie (po naładowaniu kondensatora C43 w komciu) przeszedł w stan wysoki i kolejne jego wduszenie spowoduje ponowne zerowanie licznika (jakby co).

   Tak więc w ciągu krótkiej chwili (najdłużej trwa sygnał RESET, po włączeniu zasilania) cart przygotował się (zgrał z kompem) do działania - niesłychanie istotna jest znajomość 'pierwszych kroków, stanów, działań', aby cart się zawsze 'podniósł'.

   Teraz wracamy do działania softu - $FCE2 zaczyna szukać pod $8005 do $8009 ciągu CBM80 i jak on tam jest oddaje sterowanie wskazane w wektorze $8000. Co istotne - czy ciąg ten tam jest, czy nie odczytywany jest EPROM - nasz cart się zgłasza przy adresowaniu odczytu $8000-$9FFF.

Bankowanie - przełączanie 8kB banków.
   Żeby 'klikać' CLKA i zmieniać bity Qa do Qd nie wystarczy tylko opadające zbocze na CLKA - trzeba zdać sobie z tego sprawę, że po opadającym zboczu musi pojawić się logiczna jedynka, aby można było znów 'popchnąć' licznik opadającym zboczem - to akurat w tym carcie jest istotne, dlatego to wtrąciłem.

   Sygnał I/O1 przyjmuje podobnie jak /ROML niski stan wtedy, gdy adresowany jest obszar $DE00 do $DEFF (nie tylko odczyt - ZAADRESOWANIE wystarczy R albo W). Z tabeli prawdy dla dwóch NORÓW wychodzi, że bankowanie odbywa się natychmiast, a później jakby przygotowanie do kolejnego - więc tak:

   Fi2 'lata jak wściekłe' w każdym cyklu na 0 i 1 - jak więc procek odwoła się do I/O1 pojawi się w pewnym momencie niski stan na I/O1 i Fi2, który zostanie zanegowany i poleci na drugą bramkę. Druga bramka znów sumuje tym razem naszą poprzednią sumę I/O1 i Fi2 - w tym wypadku stan wysoki i na razie niski stan na Qd, co w efekcie na CLKA po OR i NEGACJI (druga bramka) poda stan niski (opadające zbocze) i 'popchnie' licznik. Następny 'moment', gdzie którykolwiek z sygnałów Fi2 lub I/O1 będzie w stanie wysokim spowoduje (jakby przygotowanie do klikania) logiczną jedynkę na CLKA. 'Popchnięty' licznik przełączy nam kolejne 8kB EPROM'u POD WARUNKIEM, że Qd będzie w stanie niskim, bo to umożliwia naprzemienne podawanie stanu wysokiego i niskiego na CLKA. Z chwilą, gdy licznik doliczy do 8-miu podnosi się Qd (logiczne 1), podłączony do niego /EXROM przechodzi w stan wysoki, /ROML przestaje działać i cart przestaje być widoczny. Nie można już podawać impulsów na CLKA, bo jest tam cały czas logiczne 0 i nie da się go już na chwilę 'podnieść' do następnego 'klikania' - chyba, że wyłączymy i włączymy komputer, lub wciśniemy reset.

   Tak więc SUCHY odwalił ciekawą robotę przed 1990, gdzie niewielu w Polsce ludzi wiedziało jak to robić - zrobił sobie ROM-dysk, który przepisywał dowolną grę po resecie do RAM'u, uruchamiał ją automatycznie i odłączał carta, aby nie przeszkadzał. Dla mnie jest to kapitalny i prosty przykład zastosowania carta jako magazynu z programami - można dorobić swoje menu i uruchamiać faworyzowane programy. Na tym karcie nauczyłem się i zrozumiałem podstawowe zasady jak robić własne kartridże do C64.

Dodatkowe wyjaśnienia.
   'Samonapędzanie' CLKB z Qa (najmłodszego bitu) wynika z budowy 74LS90, aby popychać kolejne sekcje. Dioda separuje /EXROM od Qd, aby Qd będące Wyjściem nie było traktowane jako Wejście przez wysoki stan na /EXROM. (rezystor podciągający pull-up).

Nowości.

UCart-light - C64 Universal Cartridge.

   Nowa wersja 'odchudzonego' UCarta pod nazwą UCart-light, przedstawiona przez Suchego (po burzy mózgów ;-) ) jest znacznie uproszczona. Usunięty został całkowicie układ scalony US1 (74LS02), a w jego miejsce doszedł tylko jeden tranzystor (i dwa oporniki), pracujący jako inwerter sygnału RESET (ponieważ dla licznika 74LS90 sygnałem aktywnym dla RESET jest H). UCart-light nie posiada hardware'owej blokady wejścia EXROM, jaką miał pierwowzór, dlatego należy być 'pewnym' oprogramowania 'zrzucanego' z carta do komcia, tak aby w czasie jego uruchamiania i późniejszej pracy, korzystało ono 'rozsądnie' (lub nie korzystało) z adresów $DE00-$DEFF (odpowiedzialnych za 'widoczność' carta i jego bankowanie) - bo inaczej będziemy mieć śliczną 'zawieszkę'.

Podziękowania.
   Podziękowania należą się ludziom, których zamęczałem hardware'owymi pytaniami, którzy z anielską cierpliwością wyjaśniali mi całkowicie proste i banalne dla nich rzeczy:

KB777 - dzięki Konrad!
JAD - dzięki Tobie pojąłem sens kooperacji /EXROM i /ROML!
SUCHY - THX! - szczególnie za sprawdzanie moich wypocin i niespełnionych teorii ;-)

UCart - C64 Universal Cartridge.

Autor: Data realizacji: Data publikacji: Data modyfikacji: Pierwsza publikacja:

Mr Wegi (Black Sun/Fatum/Samar Productions) 15.12.2009 5.1.2010 - Commodore & Amiga Fan

Instrukcja używania systemu komentarzy    

1. W polu "Podpisz się" umieszczasz swoje Imię, Nazwisko albo Pseudonim używając znaków alfanumerycznych: A-Z, 0-9 oraz znaków specjalnych, np.: !^<>" ' itp.
   Tagi HTML są nieaktywne.
   
   
2. W polu "Wpisz treść" umieszczasz komentarz używając znaków alfanumerycznych: A-Z, 0-9 oraz znaków specjalnych, np.: !^<>" ' itp. Klawisz ENTER tworzy nowy akapit.
   Tagi HTML są aktywne. Możesz:



Możliwość:	Komenda:	Przykład:
a.   Pogrubić tekst:	<B></B>	Pogrubiony
b.   Pochylić tekst:	<I></I>	Pochylony
c.   Podkreślić tekst:	<U></U>	Podkreślony
d.   Stworzyć indeks górny:	<SUP></SUP>	Indeks górny
e.   Stworzyć indeks dolny:	<SUB></SUB>	Indeks dolny
f.   Użyć czcionki maszynowej:	<TT></TT>	Czcionka maszynowa





Adresy URL wpisujemy w postaci http://nazwastrony.pl, ftp://nazwastrony.pl.
Adresy email wpisujemy w postaci nazwa@nazwa.pl.
Adresy Gadu-Gadu wpisujemy w postaci gg:1234567 (bez spacji).

Proszę pamiętać o domykaniu otwartych tagów.
Przed naciśnięciem przycisku Komentuj, zaznacz checkboks przy jego prawym boku.